บทที่ 5 โรคภูมิเพี้ยน

ผมกำลังจะจบเป็นแพทย์เฉพาะทางสาขาพยาธิวิทยา สาขาที่ทำหน้าที่ในการวินิจฉัยโรคจากการตรวจชิ้นเนื้อ แต่ไม่คิดเลยว่าจะต้องได้มาอ่านผลชิ้นเนื้อของตัวเอง

ในวันที่ผมมาฟังผลชิ้นเนื้อ อาจารย์ทันตแพทย์ได้เชิญผมไปดูสไลด์ชิ้นเนื้อที่ปากของผม พอผมดู ผมรู้เลยว่าผมโดนโรคภูมิเพี้ยนเล่นงานเข้าเสียแล้ว สรุปแล้วแผลในปากที่ผมเป็นมันมีชื่อโรคว่า lichen planus

ท่านผู้อ่านคงจะงงแล้วละซิครับว่าคืออะไร ผมจะอธิบายให้ฟัง

โรคภูมิเพี้ยนที่ผมพูดนั้น หมายถึงโรคที่ที่เกิดจากภูมิต้านทานมันทำงานผิดปกติโดยนอกจากจะทำงานต่อต้านเชื้อโรคสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาสู่ร่างกายแล้ว มันยังคิดว่าร่างกายเป็นสิ่งแปลกปลอมด้วย มันจึงทำลายร่างกายตัวเอง โรคนี้มีชื่อเรียกทางการแพทย์ว่า autoimmune disease สำหรับชื่อทางภาษาไทยมักจะเรียกว่าโรคภูมิต้านทานต้านตัวเอง แต่ผมเคยเห็นหนังสือบางเล่นเค้าจะเรียกว่าโรคภูมิเพี้ยนซึ่งผมว่า คำว่าโรคภูมิเพี้ยนมันสื่อความหมายได้ดีกว่า เลยเรียกว่าโรคภูมิเพี้ยน โรคภูมิเพี้ยนนี้ มีหลายชนิดครับ มีทั้งแบบเป็นเล็กๆน้อยๆ ไม่ได้มีอะไรมาก เช่นพวกผื่นผิวหนังบางชนิด จนเป็นโรครุนแรงจนถึงชีวิต โรคภูมิเพี้ยนที่ดูจะรุนแรงที่สุด คือ โรค SLE ที่ราชินีลูกทุ่งของไทยเรา คุณพุ่มพวง ดวงจันทร์ป่วยนั่นเอง จนบางคนเรียกกันว่าโรคพุ่มพวง โรค SLE นี้ภูมิคุ้มกันมันเพี้ยงชนิดรุนแรงเลยก็ว่าได้ มันจะทำลายทั้งตับ ไต หัวใจ สมอง ผิวหนัง เม็ดเลือด ข้อต่อ และอื่นๆอีก ถ้ารักษาไม่ทันก็อาจจะถึงแก่ชีวิต

ถ้าถามว่าแล้วโรคภูมิเพี้ยนเกิดจากอะไร ปัจจุบันแพทย์แผนปัจจุบันนั้นยังไม่รู้สาเหตุที่แท้จริงว่าทำไมภูมิคุ้มกันคนเราอยู่ดีๆมันจึงได้เพี้ยน มีแต่เพียงข้อสันนิษฐานเท่านั้น เช่น จากพันธุกรรม จากการติดเชื้อไวรัส แบคทีเรียบางชนิด หรือความเครียด สารพิษบางอย่าง อะไรอีกมากมายแต่สุดท้ายก็ยังไม่รู้สาเหตุที่แน่ชัด

คราวนี้มาพูดถึงโรคที่ผมเป็นดีกว่าที่บอกว่าแผลในปากเป็น lichen planus นั้นโรคนี้มันก็เป็นโรคภูมิเพี้ยนชนิดหนึ่งเหมือนกัน โรคนี้ไม่มีโรคภาษาไทย เอาเป็นว่าผมขอเรียกสั้นๆว่าโรค LP แล้วกันน่ะครับ โรค LP นี่เกิดจากภูมิคุ้นกันมาทำลายบริเวณเยื่อบุช่องปาก ทำให้เป็นแผล โรค LP นี้ก็สามารถเกิดที่ผิวหนังได้เช่นกัน จะเป็นลักษณะผื่นนูนๆ เป็นลายสีขาว และจะเจ็บแสบมาก โรค LP ที่ผมเป็นเป็นชนิดพิเศษเข้าไปอีกคือนอกจากเป็นผื่นนูนๆแล้วยังเป็นแผลแบบพุฟองอีก แล้วถามว่าโรค LP นี้เกิดจากอะไร คำตอบก็คือยังไม่รู้แน่ชัดมีแต่เพียงข้อสันนิษฐาน ว่าอาจจะเกิดจากการแพ้สารที่ใช้อุดฟัน ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบางชนิด รวมทั้งความเครียด พักผ่อนน้อย

ส่วนการรักษาโรคภูมิเพี้ยนนั้นต้องทำอย่างไร ก็ที่บอกไว้ว่าการแพทย์แผนปัจจุบันเรายังไม่รู้สาเหตุดังนั้นจึงไม่สามารถรักษาที่สาเหตุได้คือไม่มียาอะไรที่จะไปทำให้ภูมิที่มันเพี้ยนมันหายเพี้ยน ในปัจจุบันทำได้คือรักษาที่ปลายเหตุ ในเมื่อภูมิมันเพี้ยนก็ให้ยาไปหยุดการทำงานของภูมิคุ้มกันซะเลย พูดง่ายๆปัจจุบันการรักษาโรคภูมิเพี้ยนก็คือให้ยากดภูมิคุ้มกันไปกดการทำงานของภูมิคุมกันไม่ให้ทำงาน

ถ้าพูดถึงยาที่รักษาก็มียาสเตรียรอยด์ และยากกดภูมิคุ้มกัน ซึ่งจะเลือกใช้ยาชนิดไหนก็แล้วแต่โรค

เราคงเคยได้ยินชื่อยาสเตรียรอยด์อยู่บ้าง เพราะคนชอบเอายาตัวนี้มาผสมในยาแผนโบราณบางชนิด จริงๆแล้วสารสเตรียรอยด์นั้นเป็น ฮอร์โมนชนิดหนึ่งที่ร่างกายเราสร้างขึ้นมาได้เองโดยมีหน้าที่ในการควบคุมสมดุลของร่างกาย แต่ถ้ามีสารมากเกินไปแล้วจะเกิดโทษคือทำให้ภูมิคุ้มกันโดนกด เนื่องจากสารสเตรียรอยด์มีผลลดการอักเสบอย่างดี เนื่องจากผลในการลดอักเสบและกดการทำงานของภูมิคุ้มกันนี่แหละ ทางการแพทยืจึงนำสารสเตรียรอยด์มาใช้ในการรักษาโรคภูมิเพี้ยน แต่การใช้ยาสเตรียรอยด์ไม่ได้แค่มีผลกดภูมิคุ้มกันเท่านั้นแต่มีผลข้างเคียงอย่างอื่นอีกมาก เช่นเมื่อมันกดภูมิคุ้มกันแล้วมันจะไม่ได้กดเฉพาะตัวที่ทำงานเพี้ยนแต่ยาจะไปกดภูมิคุ้มกันที่ทำงานตามปกติด้วย ดังนั้นคนที่ใช้ยาสเตรียรอยด์จึงมีโอกาสติดเชื้อง่าย นอกจากนั้นผลของยาสเตรียรอยด์จะทำให้ไขมันมาสะสมที่หน้าและหลังมีหน้าบวม ทำให้เกิดแผลในกระเพราะอาหาร กระดูกผุ น้ำตาลในเลือดสูง ความดันสูงด้วย จะเห็นว่าผลข้างเคียงของสเตรียรอยด์เยอะมากๆ

อธิบายเสียยืดยาว มาเข้าเรื่องของผมต่อดีกว่า หลังจากที่ผมรู้ตัวว่าเป็นโรค LP ผมก็รู้สึกโล่งบางเพราะในใจลึกๆกลัวจะเป็นโรคร้ายแรงพวกมะเร็ง แต่ก็ใจหายเหมือนกันเพราะต้องไปกินยาสเตรียรอยด์ ก็ผลข้างเคียงมันมากซะขนาดนั้น

ตอนแรกผมทำเป็นงอแงจะไม่ยอมกินยา เลยโดนอาจารย์ทันตแพทย์ขู่ว่าต้องรีบรักษาเพราะโรค LP นั้นมีโอกาสจะกลายไปเป็นมะเร็งได้ถึงแม้ว่าจะไม่มากก็ตามและผมก็เป็นในระดับที่ถือว่าเป็นมากด้วย จริงๆผมเป็นหมอก็รู้น่ะแต่มันยังทำใจไม่ค่อยได้ที่จะต้องกินยาสเตรียรอยด์ แต่สุดท้ายผมก็ต้องจำใจกิน